اعتیاد یک مسئله اخلاقی نیست

کسانی که معتاد می‌شوند افرادی سست عنصر و بی‌اراده یا از لحاظ اخلاقی فاسد نیستند چنین برداشت نادرستی سبب می‌شود تا بسیاری از معتادان نتوانند درخواست کمک کنند و از این که معتاد هستند احساس شرمساری کنند کاری که هیچ نتیجه مثبتی به همراه ندارد. معتادان به علت احساس شرمندگی، ترس، خشم و عذابی که می‌کشند به حمایت نیاز دارند نه چیز دیگری که حال آن‌ها را نسبت به خودشان بدتر کند. واقعیت این است که اعتیاد یک عارضه و ناراحتی جسمی در مغز است که منجر به اختلال در فعالیت آن می‌شود. معتادان و کسانی که آن‌ها را دوست دارند به سختی حاضرند به این واقعیت تن دهند که اعتیاد یک نوع بیماری است و همین امر سبب می‌شود تا فرد معتاد احساس شرمساری کرده و با انکار اعتیاد خود بخواهد ثابت کند که اوضاع را تحت کنترل دارد. همانطور که بارها در مقالات مرکز ترک اعتیاد آوای رهایی گفته شده اعتیاد یک بیماری پیش رونده و کشنده است.

 تعریف انجمن آمریکایی فعال در حوزه درمان اعتیاد از واژه اعتیاد 

بنابر تعریفی که انجمن آمریکایی درمان اعتیاد از واژه اعتیاد ارائه داده است: اعتیاد یک بیماری اصلی و مزمن است که مدارهای پاداش انگیزه و حافظه و دیگر اجزا مربوط به مغز اختلال ایجاد می‌کند. این اختلالات ویژگی‌های جسمی، روانی، اجتماعی و روحی را در انسان منجر می‌شود. بروز چنین حالت‌هایی در انسان سبب می‌شود که وی برای دستیابی پاداش (لذت) یا تسکین، به مصرف یک ماده مخدر یا انجام رفتاری مخرب و ویرانگر روی آورد.
علائم بارز اعتیاد مختل شدن کنترل رفتار، میل شدید به مصرف و ناتوانی در پاک ماندن مداوم و کاهش قدرت شناخت مشکلات جدی رفتاری و مناسبات و ارتباط با دیگران است.

اعتیاد نیز همانند دیگر بیماری های مزمن ممکن است چرخه‌های لغزش و قطع مصرف را شامل شود. اگر اعتیاد درمان یا با فعالیت‌های بهبودی همراه نشود حالت پیش رونده آن ممکن است باعث معلولیت مغزی و حتی مرگ شود. این عارضه نوعی ارتباط تسکین دهنده به یک ماده روانگردان یا تاثیرگذار بر ذهن و یا رفتاری که ما را در برابر میل بیش از حد ناتوان می‌کند. 

اعتیاد بعنوان حالتی که در آن بدن انسان برای انجام فعالیت‌های عادی خود به یک ماده یا یک رفتار خاص وابسته می‌شود تعریف شده است. زمانی که مواد مورد نیاز در اختیار بدن قرار نمی‌گیرد یا انجام رفتاری که شخص معتاد به آن وابسته شده است امکان پذیر نیست نتیجه کار بروز علائم خماری یا محرومیت است. 
اعتیاد را می‌توان اجبار به انجام کاری تعریف کرد که فرد از پی آمدهای زیانبار آن آگاه است. حتی والدین، همسر و دیگر نزدیکان فرد معتاد به راحتی این واقعیت را که اعتیاد یک بیماری است نمی‌پذیرند. علت این امر آن است که این افراد نیز از لحاظ احساسی در فرایند بیماری فرد معتاد درگیر هستند. 
با آنکه از واژه اعتیاد اغلب در اشاره به وابستگی به مواد مخدر یا مشروبات الکلی استفاده شده و تحت عنوان اعتیاد به مواد نیز از آن یاد می‌شود این احتمال نیز وجود دارد که انسان به فعالیت‌های دیگری چون قمار، پرخوری، روابط جنسی یا حتی خرید‌های بی‌مورد و بیش از اندازه معتاد شود. این گونه اعتیادها تحت عنوان اعتیادهای رفتار یا فرایندی نام برده می‌شود.

انواع اعتیاد

اعتیاد را می‌توان به دو نوع کلی تقسیم کرد:

•  اعتیاد به مواد مخدر 
•  اعتیاد رفتار 

اعتیاد به انواع مواد مخدر

مانند اعتیاد به تریاک، اعتیاد به شیشه و اعتیاد به هرویین و اعتیاد به الکل. اعتیاد به مواد مخدر اغلب با عوارض و نشانه های خماری در مواقعی که مصرف مواد بطور ناگهانی و یکباره قطع می‌شود همراه است. اعتیاد جسمی در عین حال با سازگار شدن بدن انسان با مواد مخدر یا همان تلورانس همراه است و همین امر سبب می‌شود فرد برای دستیابی به نشئگی قبلی میزان مصرف خود را دائما افزایش دهد. 
علائم رایج و متداول خماری عبارتند از : لرزش، اسهال، تهوع یا دل پیچه. سرعت وابستگی به انواع مواد به نوع ماده مصرفی، دفعات و فواصل مصرف، شیوه‌های مصرف و ویژگی‌های ژنتیکی و روانی افراد بستگی دارد.

اعتیادهای رفتار 

مانند اعتیاد به غذا، اعتیاد به سکس، اعتیاد به کار، اعتیاد به قمار، هم وابستگی و خود آزاری (قطع عضو) اعتیادهای رفتاری یا فرایند الگو های رفتاری هستند که چرخه‌ای مشابه اعتیاد مواد دارند.

نخست اینکه ما از انجام یک رفتار احساس لذت می‌کنیم و سپس آن رفتار را به عنوان ابزاری برای تحمل اضطراب و استرس ادامه می‌دهیم. فرآیند تلاش برای لذت بردن از آن رفتار همواره شتاب بیشتری پیدا می‌کند و دفعات پرداختن به رفتار مورد نظر بیشتر و بیشتر شده و این حالت آئین و مراسمی خاص به خود می‌گیرند تا اینکه سرانجام به بخش عمده‌ای از زندگی روزمره ما تبدیل می‌شود. پس از معتاد شدن به آن رفتار همواره وسوسه پیدا می‌کنیم تا آن رفتار را با وجود پیامدهای زیانبارش تکرار کنیم. چنین اعتیادهایی همانند اعتیاد به مواد به روابط ما با دیگران آسیب می‌رسانند و فردی که رفتار معتادگونه دارد روابط خود با دیگران را قربانی رفتار اعتیادآور خود نموده و سبب می‌شود تا اعتماد اعضای خانواده‌اش از وی سلب شود.

ما مدعی نیستیم که بهترینیم، مفتخریم که انتخاب بهترینهاییم.

موسسه رهپویان آوای رهایی

تیم پیشگیری و درمان